Zmiana czasu – strata czasu

Benjamin Franklin (źródło: Wikipedia)

Podobno wszystko zaczęło się od Benjamina Franklina, wybitnego uczonego i filozofa, a przy okazji jednego z Ojców-założycieli Stanów Zjednoczonych. W opublikowanym przez siebie artykule utrzymanym w dość humorystycznej konwencji postulował, aby ludzie w miesiącach letnich wstawali i kładli się spać wcześniej. Lekka forma tekstu oraz karkołomność pomysłu spowodowały, że nikt nie wziął tych słów na poważnie. Ziarno jednak zostało zasiane…

Poważniej (co nie znaczy, że skuteczniej) do tematu podszedł Brytyjczyk i niegdysiejszy rodak Franklina Wilima Willet. W opublikowanej w 1907 roku broszurce „Waste of Daylight” dowodził, że tracimy zbyt wiele dnia wstając i kładąc się o stałych porach. Pomimo lobbingu w brytyjskim parlamencie pomysł i tym razem spalił na panewce.

George Vernon Hudson (źródło: Wikipedia)

Również George Vernon Hudson (wybitny nowozelandzki entomolog) , położył merytoryczne podwaliny pod praktyczne wykorzystanie koncepcji zmiany czasu. Tym razem pomysłodawcą, poza względami praktycznymi, kierowały też przesłanki czysto osobiste. Zmiana czasu umożliwiłaby uczonemu efektywniejsze zbieranie owadów (sic!). W niektórych źródłach to właśnie jego wskazuje się jako pioniera idei „lepszego wykorzystania długich dni lata”.

Teoria teorią, ale jak to często w historii bywało, przyszli Niemcy i zrobili porządek… a konkretniej uczynili to w trakcie I wojny światowej  (30 kwietnia 1916). To właśnie w Rzeszy i sojuszniczych Austro-Węgrzech po raz pierwszy przesunięto zegarki o godzinę do przodu. Analogicznie uczyniono 1 października tego samego roku, tym razem przesuwając je o godzinę do tyłu. Idąc za przykładem, Brytyjczycy, a następnie Amerykanie (w 1918 rok) wprowadzili u siebie obowiązek stosowania czasu letniego. Od samego początku za taką koncepcją stały względy natury ekonomicznej.

Zanim przyglądniemy się bliżej tym „względom ekonomicznym”, warto odnotować, że w Polsce poza jednorazową próba (w roku 1919) i epizodami okupacyjnymi w trakcie II wojny światowej, czas letni wprowadzono po wojnie w 1945 roku.

Wbrew temu co często można usłyszeć w mediach (szczególnie od przeciwników zmiany czasu), czas letni stosowany jest w niemal siedemdziesięciu krajach na świecie! Prawie cała Europa przestawia zegarki dwa razy w roku – jedynie w Rosji, Białorusi i Islandii nie stosuje się zmiany czasu.

Wróćmy do korzyści jakie płyną z tego całego godzinowego zamieszania. W teorii, optymalne wykorzystanie światła dziennego miało służyć oszczędnościom – konkretnie mniejszemu zużyciu energii elektrycznej. Drugim, nie mniej ważnym powodem miały być względy bezpieczeństwa. Wraz ze zmniejszoną liczbą powrotów do domu po zapadnięciu zmroku miała spaść również ilość włamań (sic!) i wypadków samochodowych.

Tyle mówi teoria, a teraz sprawdźmy, jak wyglądają fakty. Badania przeprowadzone w USA i Nowej Zelandii wykazały odpowiednio: jedno i pięcioprocentową oszczędność energii elektrycznej, w pierwszych dniach po zmianie. Wyniki te znajdują się na granicy błędu statystycznego. Z kolei w stanie Indiana inne badania wykazały, że zużycie energii wzrasta, a to za przyczyną intensywniejszej eksploatacji klimatyzatorów i wentylatorów.
Do tego, dwukrotne przestawianie zegarów w ciągu roku samo w sobie generuje spore koszty. Wynika to m.in. z opóźnień w transporcie kolejowym i lotniczym (godzinne postoje), blokady systemów bankowych i teleinformatycznych.

Nie bez znaczenia jest fakt, że dla większości ludzi, prowadzących w miarę regularny tryb życia, zmiana czasu jest najzwyczajniej niezdrowa. Nasz zegar biologiczny potrzebuje aż  kilku dni na „przestawienie się”. Wie to każdy, kto podróżował pomiędzy strefami czasowymi. Krótszy sen przy zmianie czasu może powodować większą liczbę wypadków drogowych (czyli odwrotnie, niż zakładano), depresję oraz zawały serca. Normalnie strach przestawiać zegarki…

Po jakie licho więc nadal bawimy się w zmianę czasu? Odpowiedź jest prosta…

Consuetudo altera natura est!

PS Przez szacunek dla czytelników nie będę wrzucał filmów, animacji, czy też grafik objaśniających, jak przestawić zegarek o godzinę do tył. Wystarczy tylko zapamiętać,  że zmiana czasu letniego na zimowy polega na zmianie wskazań zegarów z godziny 3.00 na godzinę 2.00. Dacie radę! 🙂