Sekretna wiadomość w zegarku Lincolna

Abrahama Lincolna szesnastego prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki nie trzeba przedstawiać nawet tym, którzy spali na lekcjach historii. Jego prezydentura przypadła na okres wojny secesyjnej, podczas której życie straciło ponad 620 tysięcy ludzi, a majątek wciąż młodego kraju skurczył się o 5 miliardów ówczesnych dolarów. Wolność uzyskało jednak 4 miliony niewolników, a Proklamacja Emancypacji oraz uchwalenie 13. poprawki do Konstytucji USA na zawsze zmieniły oblicze kraju.

Nie każdy wie, ale początek tej strasznej wojny, która podzieliła kraj, rozpoczął niemal bezkrwawy, ale burzliwy i istotny dla dalszych wydarzeń epizod. Już pod koniec 1860 roku wybuch otwartego konfliktu był tylko kwestią czasu. Po elekcji Abrahama Lincolna Karolina Południowa ogłosiła secesję, a wkrótce dołączyły do niej kolejne stany. W obliczu takiej sytuacji wojskowe placówki rządu federalnego znalazły się w nieciekawym położeniu.

Urzędujący jeszcze wtedy prezydent James Bunchanan w styczniu 1961 roku polecił wysłać posiłki do Fortu Sumter, który był najważniejszym z czterech fortów, których nie udało się przejąć pokojowo Konfederatom. Pomimo małej załogi, był uznawany za nowoczesny i trudny do zdobycia, a fakt, iż strzegł wejścia od portu jednego z najważniejszych miast południa – Charleston – uczynił z niego łakomy kąsek dla zbuntowanych stanów.

Dnia 10 kwietnia 1861 generał Pierre G.T. Beauregard dowodzący siłami Skonfederowanych Stanów Ameryki, stacjonującymi pod Charleston, zażądał poddania się garnizonu z Fort Sumter. Major Robert Anderson, dowódca załogi wiernej Unii, odrzucił żądanie.
Dwa dni później konfederaci rozpoczęli ostrzał artyleryjski, który skończył się 13 kwietnia kapitulacją twierdzy. Garnizon opuścił fort następnego dnia, a żadna ze stron nie odnotowała strat, poza śmiercią dwóch unionistów powodowaną eksplozją jednego dział podczas ewakuacji.

Pomimo to pierwsza bitwa wojny secesyjnej urosła do rangi symbolu i dla ówczesnych była początkiem gwałtownych i krwawych zmagań, które skończyły się zwycięstwem Unii, i zakończyły prawne funkcjonowanie instytucji niewolnictwa.

W czasie gdy pierwsze kule armatnie kruszyły mury Fortu Sumter, urzędujący Prezydent Abraham Lincoln postanowił oddać swój zegarek do naprawy… Rzecz wydawać by się mogła banalna i niewarta uwagi, gdyby nie fakt, że zegarmistrz, do którego trafił czasomierz prezydenta sprawił, że stało się inaczej. Zegarek został przekazany na naprawę do firmy jubilerskiej M.W. Galt and Co. w stołecznym Waszyngtonie.

Zegarek kieszonkowy został zakupiony przez Lincolna około 1850 roku w Springfield w stanie Illinois. Jego koperta została wykonana w Ameryce z 18 karatowego złota i była wyrobem najwyższej jakości. Natomiast mechanizm pochodził ze starego kontynentu i powstał w słynnych liverpoolskich manufakturach. Cechą charakterystyczną pochodzących stamtąd mechanizmów były tzw. „Liverpool windows„, czyli bardzo duże łożyska wykonane z kamieni szlachetnych.

Gdy pochodzący z Irlandii zegarmistrz Jonathan Dillon rozpoczął prace nad mechanizmem, musiał już usłyszeć o ataku na Fort Sumter. Wydarzenia te wstrząsnęły nim na tyle, że pod tarczą zegarka postanowił wyryć słowa, które musiały oddawać to, co czuł w tamtych dniach. Co ciekawe, powodowany emocjami nieco inaczej zapamiętał swój przekaz, który 45 lat później zrelacjonował w wywiadzie dla New York Times – miał on brzmieć:

The first gun is fired. Slavery is dead. Thank God we have a President who at least will try.

Kilka dni po tej relacji opisanej w prasie około 40 reporterów wraz z pracownikami Smithsonian Museum asystowało George’owi Thomasowi z Towson Watch Company w otwarciu zegarka Abrahama Lincolna. Ich oczom ukazał się niezwykły widok potwierdzający fantastyczną opowieść Dilliona. Faktycznie wygrawerowany tekst znajdował się pod tarczą, ale nie brzmiał dokładnie tak, jak zapamiętał go waszyngtoński zegarmistrz. Co więcej uważny obserwator zauważy błąd, który popełnił zegarmistrz – mianowicie zamiast prawidłowe nazwy „Fort Sumter”, Dillion napisał „Fort Sumpter”. Cała treść brzmiała tak:

Jonathan Dillon April 13-1861 Fort Sumpter was attacked by the rebels on the above date J Dillon April 13-1861 Washington thank God we have a government Jonth Dillon.

Wkrótce treść patriotycznego przesłania z przeszłości obiegła cały kraj i znalazła się na pierwszych stronach poczytnych gazet i magazynów. Był to jeden z tych rzadkich i magicznych momentów kiedy muzeum, które z definicji ma za zadanie chronić i pielęgnować historię, tworzy ją na nowo…

Na koniec warto dodać, że zanim zegarek stał się muzealnym eksponatem nie tylko Johnatan Dillon miał sposobność zapoznać się z jego wnętrzem. Obok słynnej inskrypcji znajduje się kolejna i bez wątpienia późniejsza: „LE Grofs Sept 1864 Wash DC.”, a dalej na mostku jednego z kół jeszcze inna, tym razem trudna do wydatowania: „Jeff Davis”.